Chim Ngệ, với tên khoa học Aegithina tiphia, là một loài chim nhỏ, xinh đẹp thuộc họ Chim Ngệ (Aegithinidae). Loài chim này phân bố rộng khắp khu vực Đông Nam Á, từ Ấn Độ, Sri Lanka, trải dài qua các nước Đông Dương, Trung Quốc phía nam và quần đảo Mã Lai. Sự đa dạng về môi trường sống của chúng khá ấn tượng, từ các khu rừng thường xanh, rừng hỗn hợp, rừng tre nứa cho đến các khu vườn, công viên và thậm chí cả các khu vực nông nghiệp. Sự thích nghi này giúp chim Ngệ trở thành một loài chim khá phổ biến và dễ bắt gặp trong nhiều vùng khác nhau.
Đặc điểm hình thái
Chim Ngệ có kích thước nhỏ nhắn, chỉ dài khoảng 10-12 cm. Thân hình tròn trịa, mập mạp, tạo cảm giác đáng yêu. Bộ lông của chúng vô cùng rực rỡ và đa dạng tùy thuộc vào từng phân loài. Tuy nhiên, nhìn chung, chim Ngệ có một số đặc điểm chung dễ nhận biết. Đầu thường có màu xanh lá cây tươi sáng hoặc vàng lục, đôi khi pha chút màu olive. Lưng thường có màu xanh lục đậm hơn, chuyển dần sang màu vàng nhạt hoặc trắng ở phần bụng. Cánh và đuôi thường có màu xanh đậm hơn, tạo sự tương phản với phần thân dưới sáng màu. Mỏ của chúng ngắn, mảnh và hơi cong xuống, thích hợp cho việc bắt côn trùng.
Sự khác biệt về màu sắc giữa các giới tính cũng khá rõ rệt. Chim trống thường có màu sắc sặc sỡ hơn chim mái, đặc biệt là phần đầu và lưng. Chim mái thường có màu sắc nhạt hơn, ít rực rỡ hơn để dễ dàng ngụy trang khi ấp trứng và chăm sóc con non trong tổ.
Một đặc điểm dễ nhận biết khác là đôi mắt đen láy, nhỏ và tròn, tạo vẻ ngoài tinh nhanh, lanh lợi. Chân của chúng nhỏ, nhưng khá chắc khỏe, giúp chúng dễ dàng di chuyển và bám víu trên cành cây.
Hành vi và sinh thái
Chim Ngệ là loài chim hoạt động chủ yếu vào ban ngày. Chúng thường sống thành từng cặp hoặc nhóm nhỏ, di chuyển nhanh nhẹn giữa tán lá để tìm kiếm thức ăn. Chế độ ăn uống của chúng chủ yếu là côn trùng, bao gồm các loài sâu bọ, nhện, và các loài côn trùng nhỏ khác. Chúng thường bắt mồi bằng cách bay vút lên từ cành cây này sang cành cây khác, hoặc bằng cách nhảy múa nhanh nhẹn giữa các cành lá.
Giọng hót của chim Ngệ khá đặc trưng, thường là những tiếng líu lo, thánh thót, vang vọng khắp khu rừng. Tiếng hót của chúng thường được sử dụng để bảo vệ lãnh thổ, thu hút bạn tình và liên lạc với nhau trong đàn. Mùa sinh sản của chúng thường bắt đầu vào mùa xuân, khi chim trống sẽ thể hiện những màn trình diễn ấn tượng để thu hút chim mái.
Tổ của chim Ngệ thường được xây dựng trên cành cây, có hình dạng chén nhỏ, được làm từ các vật liệu như cỏ khô, lá cây, rêu và các sợi tơ mềm mại. Chim mái thường đẻ từ 2-4 trứng, cả chim bố và mẹ cùng nhau ấp trứng và chăm sóc con non.
Phân loại và phân loài
Aegithina tiphia được chia thành nhiều phân loài khác nhau, mỗi phân loài lại có những đặc điểm về màu sắc và hình thái khác biệt tùy thuộc vào môi trường sống. Sự đa dạng về phân loài này phản ánh sự thích nghi tuyệt vời của loài chim Ngệ với môi trường sống đa dạng ở Đông Nam Á.
Chim Ngệ không gây hại và thậm chí còn đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát sâu bệnh trong nông nghiệp và các khu rừng. Sự hiện diện của chúng thường được coi là một dấu hiệu của một hệ sinh thái khỏe mạnh và đa dạng.
Sự đáng yêu và tiếng hót du dương của chim Ngệ cũng làm cho chúng trở thành loài chim được nhiều người yêu thích và quan tâm. Tuy nhiên, việc săn bắt và buôn bán chim Ngệ cần được ngăn chặn để bảo đảm sự tồn tại của loài chim này trong tự nhiên.
